Thread Rating:
  • 17 Vote(s) - 2.65 Average
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Karamanoğulları Beyliği
#1
Karamanoğulları Beyliği
Türkçe'den başka dilin konuşulmasını yasaklayan Karamano ulları, Osmano ulları'nın en büyük rakibi idi. Anadolu'da yaklaşık 230 yıl hüküm süren bu beylik, Türkmen beyliklerinin Osmano ulları'dan sonra en önemlisi, en kudretlisidir. Merkezi Karaman (o zamanki adı Larende) olan geniş bir bölgede, güçlü bir devlet olarak hüküm sürmüş ve Büyük Selçuklu Devleti'nin halefi, Anadolu'nun hakimi olmak için Osmanlılarla mücadele etmişlerdi. "Karaman Tacı" bir prenslik de il, bir krallık sayılmıştır.

Konya'yı yani Türkiye Hâkanlı ı'nın sabık başkentini ellerinde tutan Karamano ulları, Selçuklular'ın halefi olarak kendilerini takdim eylemişlerse de, Osmano ulları'nın jeopolitik vaziyetinden, gazalarının yarattı ı prestijden ve hükümdarlarının emsalsiz dehâsından mütevellit bulunan rekabet ve üstünlü ü karşısında, bu iddiaları hayalden öteye gidememiştir. Anadolu Birli i'ni yapmak ve Türkiye Hâkanlı ı'nı yeniden inşa etmek istiyen Osmano ulları'na en büyük güçlük çıkartanlar, Karamano ulları'dır. Osmanlılar'ın şevket ve azametini zedelemek, mümkünse yıkmak için, Avrupa Hıristiyan devletleri ile bile ittifak akdetmişlerdir.

Karaman Türkmen Beyli i, 1250 yıllarından 1487'ye kadar takriben 237 yıl sürmüştür. Fakat son yıllar, mutlak Osmanlı hâkimiyeti altında geçmiş ve Karamano ulları, ıçel'de küçük bir toprak parçası ile iktifa eylemişlerdir. Karamano ulları, 1308'e kadar Türkiye Hâkanlı ı'nın bir parçasını meydana getirmişler ve Selçuko ulları'na tabî olmuşlardır. Hattâ Selçuko ulları'nı ılhanlı boyunduru undan kurtarmak için millî ihtilâller çıkarmışlar ve Memlûk Türkleri tarafından desteklenmişlerdir. Karamano ulları'nın Orta Anadolu'da prestijleri bu yüzden ılhanlı tahakkümünden bıkan Türk halk tabakaları arasında çok artmıştır.

1335'e kadar Karamano ulları, mecbur oldukça ılhanlılar'a tabî olmuşlar, fakat bu tâbiiyet ba ını koparmak için her türlü fırsatı kullanmışlardır. Bu tarihten sonra istiklâl kazanmışlarsa da, Memlûk tesiri ülkeden eksik olmamıştır. Karamanlılar, Memlûkler'in hâkimiyet sahasına do ru yayılma temayülleri gösterdikleri için, arada çatışmalar olmuştur. 1399'dan 28 temmuz 1402 ye kadar 3 yıl Karaman Beyli i, Osmanlı ımparatorlu u'na katılmış, Ankara felâketinden sonra Timur tarafından, eskisinden daha genişçe olarak diriltilmiştir. 1399'a takaddüm eden senelerde de Karamanlılar, Osmanlı nüfuz sahasına girmişler, hattâ onu metbû tanımışlardır. 1417'de Memlûkler'i metbû tanımışlar, fakat az sonra tekrar Osmanlılar'ı metbû tanımaya mecbur olmuşlardır. Bununla beraber her fırsatta Osmanlılar'a baş kaldırmaktan geri durmamışlardır.

1250 yılından 1256 yılına kadar, takriben 6 yıl Ere li, 1256 yılından 1261'e kadar takriben 5 yıl Ermenek, Beylik başkenti olmuştur. Sonra başkent o zaman daha çok "Lârende" denen Karaman şehrine nakledilmiş, sonuna kadar bu şehirde kalmakla beraber Konya, zaman zaman, ülkenin en büyük şehri olmak haysiyetiyle taht şehri de olmuş ve bazı beyler burada oturmuşlardır.Karamano ulları, O uzlar'ın Kaçar boyu beylerinden olan Ahmed Sâdeddin Bey'in o lu Nûre Sûfî Bey'den inmişlerdir. Nûre Sûfî Bey, Eretna Bey'in halası ile evli idi.

2,5 asırlık tarihleri boyunca Karaman toprakları büyüyüp küçülmüştür. Önceleri asıl ıçel'e yani Göksu'nun batısında kalan topraklara, Manavgat Çayı'nın do usunda kalan topraklarla Alâiye'ye, Ermenek, Hadım, Bozkır, Karaman, Ere li taraflarına hâkim olmuşlardır. Zaman zaman Konya'ya girmişlerse de, Selçuko ulları namına hareket etmiş, hükümdarlık iddia etmemişlerdir. Anadolu'da ılhanlı hâkimiyeti kalktıktan sonra Konya'yı, Ankara'ya kadar ele geçirmişlerdir. 1417'de Tarsus'u Memlûkler'e bırakmışlar, 1433'te Beyşehri'ni Osmanlılar'dan almışlar, 1437'de Kayseri'yi Osmanlılar'a vermişler, fakat Develikarahisar sonuna kadar Karamanlılarda kalmış, 1465'te Osmanlılar tarafından Akşehir, Beyşehir ve Ilgın'dan da çıkarılmışlardır.

En geniş şekliyle Karaman beyli i, bugünkü Türkiye'nin şu vilâyet ve kazalarına yayılmıştır: Konya, Ni de, Kayseri, Ankara, Nevşehir, ıçel, Kırşehir vilâyetlerinin tamamı, Antalya vilâyetinin do u yarısı. Ankara'daki Ahi Cumhuriyeti, Karaman nüfuz ve tâbiiyetinde bulunmuştur. Karamanlılar, batıya do ru Antalya, ısparta, Afyon sahalarında zaman zaman yukarıda gösterilen sınırları da aşmışlardır. Yukarıda gösterilen topraklar, 146.000 km2 tutmaktadır. Bu topraklarda o zamanlar 2 milyon nüfus oldu unu tahmin edebiliriz. 1360'a do ru olan sınırlârıyla Karaman beyli i, 100.000 km2 kadardı.

l. Mehmed Bey'in Türkçeyi Türkiye'nin Tek Resmî Lisanı Olarak ılânı (13 mayıs 1277) Karamano lu I. Mehmed Bey, Selçuklu Hanedanı namına Konya'da: "Bugünden sonra divanda, dergâhta, bârgâhta, mecliste ve meydanda Türkçe'den başka dil kullanılmaması" hakkındaki mühim fermanını neşretmiştir. Bu suretle resmî devlet işlerinde kullanılan Arabça ve bilhassa Farsça'nın hâkimiyetine büyük bir darbe vurulmuştur. Osmano ulları, Türkçe'nin mutlak hâkimiyetini XVI. asırda temin eylemişlerdir. Mehmed Bey'in fermanı, Türk kültür tarihinin mühim hâdiselerindendir. Bugün "Dil Bayramı" olarak her yıl 13 Mayısta Karaman'da uluslararası çapta kutlanmaktadır.

Ere li'de hüküm süren devletin kurucusu Nûre Sûfî Bey, Mut'a ba lı Sinanlı yakınlarında De irmenlik mevkiinde gömülüdür. Yerine geçen büyük o lu ve hanedana adını veren Kerîmeddin Karaman Bey, başkenti Ermenek'e BibBiiiiiibürmüştür. Karaman Bey, III. Sultan Kılıç Arslan'ın kızı ile evlenmiştir. 6 kardeşini tanıyoruz: Kemâleddin Bey, O uz Han Bey, Timur Han Bey, Hayreddin Bey, Zeynelhac Bey ve Bunsuz Bey. Bu son ikisi, 1261'de Konya'da öldürülmüşlerdir.

Karaman Bey, 8 o ul bırakmıştır: şemseddin Mehmed, Güneri, Bedreddin Mahmud, Kasım, Zekeriya, Tanu, Halil ve Ali beyler. Karaman Bey'in yerine I. Mehmed Bey, sonra kardeşleri Güneri ve Mahmud beyler, sonra Mehmed Bey'in o lu Yahşi Han Bey geçmişlerdir. Mehmed, Zekeriya ve Tanu Beyler, 1283'te şehit olmuşlardır. Mahmud Bey de şehîden ölmüştür. Yahşı Han Bey, Konya'da 4 yıl saltanat sürmüş, yerine amcası Mahmud Bey'in o ulları Bedreddin I. ıbrahim ve Alâeddin Halil Mirza beyler geçmişlerdir. Halil Mirza Bey, 1312-1333 arasında devletin başkumandanı idi. Ölünce yerine tekrar I. ıbrahim Bey, sonra ıbrahim Bey'in büyük o lu Fahreddin Ahmed Bey, sonra ortanca o lu şemseddin Bey, onun öldürülmesinden sonra Mahmud Bey'in o ullarından Hacı Sûfî Burhâneddin Musa Bey, tahta geçmişlerdir.

Musa Bey, 5 sene Mut'u başkent yapıp saltanat sürmüştür; tahta geçmeden Ermenek beyi idi. Küçük kardeşi ve Mahmud Bey'in küçük o lu, ısâ Bey'dir. Musa Bey'den sonra tahta, ıbrahim Bey'in küçük o lu Seyfeddin Süleyman Bey geçti. Amcası Musa Bey, Mut'ta saltanat sürerken, Süleyman Bey 5 sene Karaman'da beylik yapmıştı. 11 Ocak 1350'de de Eretnalılar'a esir düşmüştür. Öldürülünce yerine Halil Mirza Bey'in büyük o lu I. Alâeddin Ali Bey geçti. Halil Mirza Bey'in di er o ulları 1370 yıllarında ölen Seyfeddin Süleyman, Dâvûd, ıshak ve Hızır Beyler'dir. Süleyman Bey'in o lu şeyh Hasan Bey'le ıshak Bey'in o ulları Gıyâseddin ve Emîr şâh Beyler'i de tanıyoruz. Alâeddin Ali Bey, 41 yıl süren bir saltanat devresi geçirdi. Orhan Gazi, I. Murad ve Yıldırım Bâyezid ile muasırdır. I. Murad'ın kızı ve Yıldırım'ın kızkardeşi Nefise Sultan'la evlenmiştir. 1398'de kayınbiraderi Yıldırım Bâyezid tarafından esir alınmış ve idam edilmiştir. Tahta çıkmadan önce, Konya beyi idi.

Alâeddin Ali Bey'e, Nefise Sultan'dan do an o lu Nâsıreddin (Gıyâseddin) II. Mehmed Bey halef oldu. Ana tarafından I. Murad'ın torunu, ikinci derecede amcası idi. 1399'dan 1402 a ustosuna kadar 3 yıl Bursa'da dayısı Yıldırım'ın yanında yaşadı. Bu yıllarda Osmanlılar, Karaman Beyli i'ni ilga etmişlerdi. II. Mehmed'in ilk beyli i 1398-1399 arasındadır. 1402'de tekrar bey oldu. 1418'de tahtı kardeşi II. Alâeddin Ali Bey'e bıraktı, fakat ertesi sene tekrar avdet etti. Daha 4 yıl tahtta kalıp Osmanlılarla yaptı ı bir muharebede öldü. Yerine tekrar kardeşi II. Alâeddin Ali Bey geçti. 1411'de Bursa'ya giren bu II. Mehmed'dir. 1406'da Kırşehri yakınlarında Mâliye ovasında dayısının o lu Çelebi Sultan Mehmed ile buluşup görüşmüştür. 1414'te Çelebi Mehmed, Konya'yı işgal etmiş, fakat boşaltmıştır. 1418'de de Memlükler, Konya'yı ve Karaman'ı işgal etmiş, II. Mehmed'i esir eylemişlerdir. Onun l yıllık son saltanat fasılası, bu esaret dolayısiyledir.

II. Alâeddin Ali Bey de, 1398-1402 arsında Bursa'da oturmuştur; daha önce Ni de beyi idi. 1418'de Kahire'ye gitmiş, Osmanlılar'a karşı Memlûk ittifakını aramıştır. I. Mehmed'in damadıdır. Kızkardeşi de Yıldırım Sultan Bâyezid ile evliydi. Bu suretle Yıldırım, II. Mehmed'in hem eniştesi, hem dayısı olur. Di er kardeşleri Hüsâmeddin Mahmud Bey'dir. Alâeddin Ali Bey'den sonra tahta, II. Mehmed'in 2. o lu II. ıbrahim Bey geçmiştir. II. Mehmed'in büyük o lu Mustafa Bey, 17 yıl velîahd olmuş, 1414'te Osmanlılar'a esir düşmüş, 1418'de öldürülmüştür. II. ıbrahim'in di er kardeşleri ısâ, Alâeddin Ali, Mirza ve 1471 sonunda Edirne'de ölen Karaman Beyler'dir. Mirza Bey'in o lu Hacı Hamza Bey'in o lu Mustafa Bey, 1501'de atalarının tahtını ele geçirmek istemiş, fakat öldürülmüştür.

ısa Bey, 1423'ten 1426'ya kadar 3 yıl tahta hak iddia etmiştir. 1426'da Kahire'de bulunmuş, 1430 sıralarında Osmanlı hizmetine girip sancakbeyi olmuş, 1437'de öldürülmüştür. Çelebi Sultan Mehmed'in damadı idi. Çelebi Sultan Mehmed, II. ibrahim Bey'le kardeşlerinin aynı zamanda ikinci derecede amcaları olur. II. ıbrahim Bey de kardeşi ısa Bey gibi Çelebi Sultan Mehmed'in damadı olmuştur. Bütün bu içli, dışlı akrabalık, Osmanlı-Karaman rekabetini, hattâ düşmanlı ını söndürmekten uzak kalmıştır. II. Mehmed'in kızı Karamano lu II. ıbrahim Bey'le evlenmiştir. 40 yıl tahtta kalan II. ıbrahim, Konya Kavalası'nda (Kâvele/Gâvele) ölmüştür. 1437'de kayınbiraderi II. Sultan Murad, Konya'ya gelmiştir.

II. ıbrahim Bey'in son zamanlarında, yani Fâtih ça ında devlet, iyice Osmanlı nüfuzuna düşmüştür. Fâtih, II. ıbrahim'in bir kızı ile 1458 sıralarında evlenmiştir. II. ıbrahim'in 7'si ana tarafından Osmano lu olan 10 o lu vardı: ıshak, Pîr Ahmed, Kasım, 1446 başlarında ölen Alâeddin, Karaman, Süleyman, Nûre Sûfî, Yâkub, Küçük Mustafa ve Mehmed Beyler. ılk üç o lu ıshak, Pîr Ahmed ve Kasım Beyler, birbirini müteâkıb tahta geçmişlerdir.

ıshak Bey, 40 yıl babasının veliahdı ve tahta geçmeden Silifke beyi idi. Birkaç aylık bir saltanattan sonra Fâtih'in büyük düşmanı ve rakibi Uzun Hasan Bey'e iltica etmiştir. 1465'te Diyarbakır'da ölmüştür. O lu ve zevcesi, 1471'de Osmanlılar'a esir düşmüştür. Yerine geçen kardeşi Pîr Ahmed Bey, Konya'yı başkent yapıp 5 yıl saltanat sürmüştür. Otlukbeli meydan muharebesinde Fâtih'in karşısında ve Uzun Hasan'ın safında idi. Kızı Halime Hatun, 1508'de ölmüştür. Yerine geçen Kasım Bey, bir Osmanlı sancakbeyi derekesine düşmüş, saltanat yıllarının ço u da ülkesinden uzakta, taht müddeîsi sıfatıyla geçmiştir. 1464'te o da a abeyi ıshak Bey'le beraber Uzun Hasan Padişah'a iltica etmişti. O da Otlukbeli'nde Uzun Hasan'ın safında yer almıştır. 1482-1483'te Osmanlılar'm ıçel sancakbeyi olmuştur.

Kasım Bey'in yerine damadı Turguto lu Mahmud Bey geçmiş ve Osmanlılar'ın ıçel sancakbeyi olarak 4 yıl ıçel'de hüküm sürdükten sonra burada da tutunamayıp 1487'de Memlûkler'e iltica etmiş, böylece II. Sultan Bâyezid'in ilk yıllarında, Karaman meselesi tamamen kapanmış, Türkiye'nin birli i mevzuunda Osmano ulları, büyük bir adım atmışlardır. Kasım Bey'in 3 de o lu vardı.

"Taht-ı Karaman" denen merkezi Konya olan Karaman eyaleti yani beylerbeyili i, önceleri en seçkin Osmanlı şehzadelerine verilmiş, bu şehzadeler "Taht-ı Karamân'a oturmuş" yani Karaman kralı olmuşlardır. Bunlar, Fâtih'in büyük o lu ve veliahdı şehzade Mustafa, Fâtih'in küçük o lu şehzade Cem, II. Bâyezid'in büyük o lu ve velîahdi şehzade Dâmâd Abdullah, II. Bâyezid'in o ullarından anası Karaman prensesi olan şehzade şehenşâh ve bunun o lu şehzade Mehmed-şâh'tan ibarettir. Daha sonra Karaman eyaleti, hanedan dışından beylerbeyilere verilmiştir. ımparatorlu un sonuna kadar, Tanzimat'tan sonra Konya vilâyeti (eyaleti) denen Karaman beylerbeyili i, aşa ı yukarı tarihî Karaman beyli inin sınırlarına tekabül ediyordu.

Karamano ulları (Tarih Sırasına Göre)

1. Nûre Sûfî Bey (başkenti: Ere li) (1250?-1256?)
2. Kerîmeddin Karaman Bey (Başkenti: Ermenek) (1256?-1261)
3. şemseddin I. Mehmed Bey (1261-1283)
4. Güneri Bey (1283-19.IV.1300)
5. Bedreddin (Mecdeddin) Mahmud Bey (19.IV. 1300-308 )
6. Yahşı Han Bey (1308-1312=4) (Başkenti: Konya)
7. Bedreddin I. ıbrahim Bey (1312-1333-21+1348-1349)
8. Alâeddin Halil-Mirza Bey (1333-1348 )
9. Fahreddin Ahmed Bey (1349-2.1.1350)
10. şemseddin Bey (2.1.1350-1351)
11. Hacı Sûfi Burhâneddin Musa Bey (Başkenti: Mut) (1351-1356)
12. Seyfeddin Süleyman Bey (1356-1357)
13. Dâmâd I. Alaeddin Ali Bey (1357-1398 )
14. Sultanzâde Nâsıreddin (Gıyâseddin) II. Mehmed Bey (1398-1399-l
15. Dâmâd Bengi II. Alâeddin Ali Bey (1418-1419=l+1423-1424)
16. Dâmâd II. ıbrahim Bey (1424-1464)
17. Sultan-zâde ıshak Bey (1464)
18. Sultan-zâde Pîr-Ahmed Bey (1464-1469=5)
19. Kasım Bey (1469-1483=14)
20. Turguto lu Mahmud Bey (1483-1487=4)





Signing of RasitTunca
[Image: attachment.php?aid=107929]
Kar©glan Başağaçlı Raşit Tunca
Smileys-2
Reply


Forum Jump:


Users browsing this thread: 1 Guest(s)